Het decor ziet er wat ruw en rommelig uit, tot je beseft dat het een perfecte reflectie is van de omgeving downtown Kingston. Golfplaten, half afgewerkte betonconstructies, gammele deuren en vensters, donkere hoeken en steegjes. En algauw blijkt dat de hele productie vintage Jamaicaans is: de muziek uiteraard, de shabby kledij, maar ook de getto swag van de acteurs, hun gebaren en bewegingen, hun gesprekken en danspassen, zelfs het sissen tussen de tanden, én (voor zover we kunnen beoordelen) het smetteloze patois. Jamaica is plots heel dichtbij.
‘The Harder They Come’ is een musicalbewerking van de gelijknamige film uit 1972, de allereerste Jamaicaanse langspeelprent, die door de jaren heen almaar meer cult is geworden en waardering heeft gekregen. Het was de eerste keer dat de wereld een blik werd gegund op de rauwe realiteit van het leven in verpauperde wijken als Trenchtown en Tivoli Gardens en de toen heersende gangstercultuur. En op een nieuw muziekgenre dat de wereld zou veroveren: reggae.
Zoveel jaar later is zowat elk liedje van de soundtrack een klassieker: de titelsong, ‘You Can Get It If You Really Want’, en ook de niet-reggae nummers ‘Sitting In Limbo’ en ‘Many Rivers To Cross’ van hoofdrolspeler Jimmy Cliff, ‘Rivers Of Babylon’ (The Melodians), ‘Sweet And Dandy’ en ‘Pressure Drop’ van The Maytals, ‘Johnny Too Bad’ van The Slickers, ‘007 (Shanty Town)’ van Desmond Dekker en ‘Draw Your Brakes’ van Scotty, hier bewerkt tot een echte meezinger (Stop that train!) met een flard spoken word.
Respect voor de roots
Voeg daar voor deze musical nog ‘Israelites’ van Desmond Dekker aan toe, de eerste reggae nummer 1 ooit, ‘Hard Road To Travel’ en een paar minder bekende songs van Jimmy Cliff, de wereldhit ‘I Can See Clearly Now’ (Johnny Nash) en ‘Funky Kingston’ van Toots & The Maytals, aanstekelijk ingeleid door ritmische straatgeluiden, goed voor positieve vibraties vanaf de eerste minuut. Het zijn allemaal liedjes die op geen enkele reggaejukebox mogen ontbreken.
Al die tunes, tekstueel soms licht aangepast, aangevuld met een handvol nieuwe, worden in de musical live gespeeld door een band die verborgen zit in een van de shacks in het decor. Zonder afbreuk te doen aan het werk van de muzikanten die producers als Leslie Kong, Derrick Harriot en Byron Lee rond zich hadden verzameld in hun toenmalige huisbands: de groep onder leiding van toetsenist Ashton Moore blaast de nummers nieuw leven in, af en toe in typische musicalstijl, met brede arrangementen en melodieuze uithalen (in ‘Many Rivers To Cross’ worden alle registers van het genre opengetrokken), maar tegelijk met veel respect voor de roots van de muziek. Tijdens de dialogen weerklinkt in de verte vaak nyahbinghi. De vroege reggae van de oorspronkelijke uitvoeringen wordt soms wat vertraagd. En er zit ook een brok onvervalste dancehall in, schijnbaar een anachronisme, maar in feite de sound bij een droomsequentie. We zien hoe een groep vrome gospelzangers plots hun witte gewaden afgooien en daaronder coole en sexy outfits dragen. De scène verandert even in een hete club, de zangers worden dansers, even wild en ongetemd als in een echte Jamaicaanse dancehall. Er wordt net niet gedaggerd.
Ganja en Django
Het decor transformeert even gemakkelijk in een muziekstudio (voor de opnames van ‘Sweet And Dandy’ door een vrouwelijk trio) of een ganja-plantage, hoewel de planten zelf er weinig geloofwaardig uitzien. Een van de luiken verbergt een radiostudio waar een vrouwelijke DJ singletjes draait. Een paar keer schuift er een doorschijnend filmscherm op het podium, voor beelden uit de western ‘Django’, de favoriete film van het hoofdpersonage Ivan (op zijn beurt geïnspireerd door de echte “gunman” Rhyging in de jaren 1940), idyllische beelden van het eiland (er is ook een love story) en de originele promofoto’s van Jimmy Cliff in gangsteroutfit, die perfect samenvallen met de re-enactment. Op een kleiner scherm zien we nagespeelde beelden van het Jamaicaanse televisienieuws. De scènes in de armtierige woning van Elsa spelen zich af op een etage van het decor, mooi omkaderd, als in een bioscoopzaal.
De aantrekkingskracht van de film school vooral in de authenticiteit van de amateuracteurs. De musical wordt opgevoerd door beroepsartiesten, van wie sommige hun sporen hebben verdiend in heel uiteenlopende producties. De fantastische Natey Jones (Ivan) zat eerder in de cast van ‘Doctor Faustus’, ‘Death Of A Salesman’ en ‘The Tina Turner Musical’, en had een kleinere rol in ‘Get Up Stand Up! The Bob Marley Musical’. Het acteerwerk van de hele cast is dus per definitie beter in de musical dan in de film, maar wel zonder aan rauwe geloofwaardigheid in te boeten. Zingen doen ze ook allemaal uitstekend, ook al missen we bij momenten toch de originele stemmen, omdat we de nummers nooit anders gehoord hebben wellicht.
Hurricane Melissa
Het verhaal van ‘The Harder They Come’? Een jongeman from country gaat in Kingston op zoek naar roem en erkenning als zanger. Hij raakt verstrikt in een jungle van geweld, corruptie en hypocrisie, zo eigen aan het Jamaica van die dagen, en komt in conflict met de politie, de dominee en de platenbaas. Na een schietpartij (spoiler!) moet hij uiteindelijk het loodje leggen. De love story wordt in deze productie wat meer uitgediept, vrouwen zijn in het algemeen prominenter aanwezig dan in de film.
Na de sombere slotscène keert de cast terug voor een feestelijke medley van de grootste hits en een reprise van de titelsong. Op de matinee van afgelopen donderdag bleef iedereen nog wat langer staan en sprak een van de actrices het publiek rechtstreeks aan om steun te vragen voor Jamaica, zo zwaar getroffen door orkaan Melissa. Aan de uitgang stond een collectebus en op een flyer werden QR-codes verspreid van het
Governement of Jamaica Office of Disaster, Preparedness and Emergency Management en de
Breds Foundation van Treasure Beach.
O ja, schitterende musical dus.
