Ras Tafari rules in niewe Bob Marley-film

De recensies zijn niet euforisch. Humo vindt zelfs dat de film “wel heel erg lijkt op een reclamespot voor de Rastafaribeweging”.  Daar is ook wel iets van aan, en het stemt overeen met wat Bob Marley zelf ooit gezegd heeft: dat de verspreiding van Rastafari zijn belangrijkste missie was. “De muziek en de boodschap zijn één en hetzelfde,” citeert hoofdrolspeler Kingsley Ben-Adir hem in de film. En dat vertaalt zich in een mystieke, onderliggende verhaallijn die verteld wordt in dromen, visioenen en Bijbelcitaten. Als je die niet meekrijgt, of wil meekrijgen (wegens spiritueel en rationeel niet te vatten), gaat een groot deel van de kracht van de film verloren. Ik noem dat geen reclamespot maar de geslaagde artistieke expressie van een fascinerende livity.

Geen slecht woord ook over de acteerprestatie van Kingsley Ben-Adir, die eerder al te zien was als Barack Obama (serie ‘The Comey Rule’) en Malcolm X (‘One Night In Miami’). De Britse acteur, uitverkoren door Ziggy Marley zelf, heeft niet alleen het Jamaicaanse patois perfect onder de knie, zoals dat doorheen zowat de hele film gesproken wordt. Hij spreekt als Bob, beweegt als Bob, danst als Bob en rookt als Bob (geen echte spliffs wellicht). Een beter Bob heb ik nog niet gezien, ook niet in de succesrijke musical die nog altijd loopt in de Londense West End.

Wie is Mortimer Planno?

Mooie vertolking van Lashana Lynch in de rol van Rita Marley (met zangeressen Naomi Cowan en Anna-Share Blake aka. Sevana als respectievelijk Marcia Griffiths en Judy Mowatt), hoewel haar invloed op leven en werk van Bob wel erg sterk in de groengeelrode verf wordt gezet. Zo zou zij hem in contact hebben gebracht met Mortimer ‘Kumi’ Planno, zijn leermeester in Rastafari (hier gespeeld door Wilfred Chambers a.k.a. Ricky Chaplin, tegenwoordig ook gids in het geboortehuis van Bob in Nine Miles). Klinkt aannemelijk, als je weet dat Rita op de voorste rij stond toen Haile Selassie in april 1966 Jamaica bezocht, en zweert (ook in ‘Marley’, de schitterende documentaire uit 2012) dat ze in diens handen stigmata heeft gezien, de wonden van Christus aan het kruis. Dat wordt allemaal niet verteld in de film, maar Bob was toen hoe dan ook bij zijn moeder in Delaware, Verenigde Staten, en werkte daar als lasser in een fabriek. De euforie van het keizerlijke bezoek is dus aan hem voorbij gegaan. Zijn rolmodel als artiest was in die dagen nog de Amerikaanse soulzanger Curtis Mayfield, meestal strak in het pak gestoken, de haren netjes geknipt. Maar was Bob Marley voor zijn vertrek naar het buitenland niet kind aan huis bij Studio One? En had hij daar niet samengewerkt met de rasta’s van de The Skatalites, Jah Jerry en Johnny ‘Dizzy’ Moore? Zou het echt Rita Marley geweest zijn die hem heeft voorgesteld aan Planno en zijn kompanen, toen nog minachtend Dirty Dreads genoemd?

”Haar dreadlocks hebben verhinderd dat de kogel zich in de schedel boorde,” zegt iemand na de geruchtmakende aanslag op de Marley’s in 1976, het spannendste en meest dramatische moment in de film. Bob raakte licht verwond, Don Taylor kreeg een kogel in de borst, Rita in het hoofd. Gelukkig had ze dus levensreddende dreadlocks.

Rita legt aan Bob uit wat I and I betekent. Mmm… Rita vertelde hem het verhaal van de Bijbelse figuur Jozef (niet die van Maria), met wie velen Bob vereenzelvigden. Rita geeft Bob een klap omdat hij jaloers was. Rita helpt hem wanneer Bob aan zichzelf twijfelt. Rita vindt dat Bob ‘Turn Your Lights Down Low’ toch voor haar heeft geschreven, en niet voor Cindy Breakspeare, de toenmalige Miss World en moeder van Damian’ Junior Gong’. Dat geen van hen aanwezig was op de première, terwijl Rita Marley een ereplaats kreeg, zorgt in Jamaica voor verhitte roddels en discussies. 

De ring van de kroonprins

Maar genoeg over de Heilige Rita. Ook als je niks hebt met mystiek en Rastafari, maar wel met reggae en Bob Marley, zitten er genoeg lekkernijen in de film om geboeid te blijven kijken. Kleine Bob in de bus op weg naar Kingston. Kleine Ziggy en Stephen in het huis aan Hope Road, waar Mutabaruka de guard of poortwachter blijkt te zijn. De authentieke nyahbinghi-sessie. De ring van de Ethiopische kroonprins. Waar was Bob op 7 juli 1977, when two sevens clash? Mijn favoriete zin uit een van mijn favoriete Marley tunes, ‘Guiltiness’: “…they’ll eat the bread of sorrow…”. De mooiste openingszin ooit: “One good thing about music, when it hits you feel no pain!”. De Amhaarse letters op de hoes van het classic album ‘Exodus’, dat centraal staat in deze film, en de discussie daarover met de marketingafdeling. De afgekeurde hoes die Neville Garrick eerder had gemaakt. 

Het grootste deel van de film speelt zich af in Londen. “Dem a rebels,” zegt Bob over de punkers die daar ziet op een concert van The Clash. Hij wordt er gearresteerd omdat hij een petieterige spliff in de hand had. De rellen in de Londense straten herinneren hem aan de riots in Kingston.

We zijn getuige van het creatieve proces van de songs ‘Exodus’ (geïnspireerd door de gelijknamige epische film en soundtrack over de joodse migratie naar Israël na de Tweede Wereldoorlog) en ‘Natural Mystic’, in scènes die een heel waarheidsgetrouwe indruk maken.

Lee Perry, het gekke hulpje van Coxsone Dodd 

Een zalige flashback brengt ons terug naar de dagen van Studio One midden jaren 1960, voor de opname van ‘Simmer Down’. Coxsone Dodd wordt voorgesteld als een schietgrage patser, wat waarschijnlijk geen historische onnauwkeurigheid is (het was Duke Reid van Treasure Isle die met een pistool rondliep), maar dichterlijke verbeelding. Het is ook de enige scène waarin Lee ‘Scratch’ Perry heel even verschijnt, als het gekke hulpje van Dodd. Zijn kleine rol wordt gespeeld door Everaldo ‘Evie’ Creary van No-Maddz, een kleine tien jaar geleden gehypet als de toekomst van dancehall en reggae. Abijah ‘Naki Wailer’ Livingston kruipt in de huid van zijn vader Bunny, maar ook hem is niet meer dan een zwijgende figurantenrol toebedeeld. De mij verder onbekende Narado Williams is de jonge Peter Tosh.

Vanuit Londen gaan Bob Marley & The Wailers (met Aston Barrett Jr. in de rol van zijn onlangs overleden vader Familyman) ook op tournee. Plots zien we hen in Brussel, en tal van andere Europese hoofdsteden. In Parijs verschijnen ze op een chique feestje van de platenfirma, “whining and dining” noemt Rita het geringschattend, en het is inderdaad een heel andere wereld die de Jamaicanen daar betreden. Al was het maar omdat er steriele disco weerklinkt, te midden al die fantastische klassiekers in de rest van de film: ‘Roots Rock Reggae’, ‘Lively Up Yourself’, ‘I Shot The Sherrif’ (fameuze jam in het huis aan Hope Road), ‘No More Trouble’, ‘Jammin”, ‘No Woman No Cry’ (gericht aan  Rita natuurlijk), ‘One Love’, ‘Redemption Song’ (waarvan het thema ook in de begeleidende muziek zit), ‘Three Little Birds’… 

Vergiffenis?

Een van de hoogtepunten van de film is de live-uitvoering van ‘War’ op het Smile Jamaica concert, amper twee dagen na de aanslag. Ik verwachtte op het einde nog een spetterende finale, het One Love Peace Concert na Bobs terugkeer uit vrijwillige ballingschap, waar hij de politieke rivalen Edward Seaga en Michael Manley op het podium bij elkaar bracht en zegende in de naam van Rastafari. Maar die memorabele gebeurtenis zit niet in deze film. Daar zijn al genoeg docu’s over gemaakt, de originele beelden zijn wijdverspreid.

In de aanloop naar het One Love Peace Concert schenkt Bob Marley vergiffenis aan een van de gangsters die hem onder vuur heeft genomen. Wie het prijswinnende ‘A Brief History Of Seven Killings’ van Marlon James heeft gelezen, weet wel beter. Maar ik gun Bob de heiligenstatus, veel meer dan Rita. Bob maakte er geen geheim van dat hij goed bevriend was met topcriminelen als Claudie Massop en Bucky Marshall, die ook banden hadden met de twee grote politieke partijen op het eiland. Rebellie, politiek en misdaad vielen in die dagen nauwelijks van elkaar te onderscheiden in Jamaica.

Ziggy Marley, de drijvende kracht achter deze film (met Brad Pitt als executive producer!), zegt het zelf: de documentaire ‘Marley’ (2012) van Kevin McDonald is en blijft het ultieme portret van zijn vader. Maar ik laat mij even graag meedrijven op de positieve vibraties van deze film, met een sterke, geloofwaardige cast, met liefde en respect geregisseerd door Reinaldo Marcus Green.

Foto’s: © Paramount Pictures